Vrouwelijke planners verdienen 26 procent minder

Vrouwen verdienen in Duitsland beduidend minder dan mannen. De nieuwe speciale analyse van de Bundeskammer der Architekten laat zien hoe oneerlijk de loonkloof is in de planningsdisciplines.

10 maart is Equal Pay Day in Duitsland: een dag die symboliseert hoe ongelijk vrouwen en mannen worden betaald voor hun werk in Duitsland. Dit komt omdat vrouwen in Duitsland tot 10 maart, in totaal 47 werkdagen (of zelfs 48, afhankelijk van de deelstaat), werken zonder betaald te krijgen – in tegenstelling tot hun mannelijke collega’s. Zij ontvangen hun loon al sinds 1 januari. Zij ontvangen hun loon al sinds 1 januari.

Dit is natuurlijk alleen waar in figuurlijke zin: Equal Pay Day, die elk jaar opnieuw wordt berekend, is een metafoor – en moet ook als zodanig worden opgevat. Het is bedoeld om de aandacht te vestigen op hoe ongelijk de beloning tussen de seksen in 2021 nog steeds is: gemiddeld verdienen vrouwen in Duitsland 19 procent minder dan mannen. Omgerekend naar werkdagen betekent dit dat vrouwen onbetaald werk verrichten tot 10 maart – deze datum markeert de eerste 19 procent van het jaar. Daarmee staat Duitsland onderaan de Europese ranglijst: Onze vrouwelijke buren in Zwitserland moesten tot 20 februari onbetaald werken, terwijl Oostenrijkse vrouwen tot 21 februari moesten werken.

Maar wat is de loonkloof tussen mannen en vrouwen precies en hoe wordt die berekend? De term doet veel mensen hijgen, er valt zoveel over te discussiëren. Ten eerste is het een statistische waarde, een gemiddelde waarde die het grote geheel weergeeft. De loonkloof tussen mannen en vrouwen betekent absoluut niet dat u, beste lezer, precies 19 procent minder verdient dan uw mannelijke collega’s. Maarde loonkloof brengt wel grievende situaties aan het licht.

Maar de loonkloof tussen mannen en vrouwen brengt wel grieven aan het licht – bijvoorbeeld het feit dat vrouwen vaak werken in lager betaalde jobs (zoals verpleegsters, bejaardenverzorgsters, kinderverzorgsters) of slechts deeltijds werken als moeder. Maar waarom worden deze beroepen minder goed betaald? Is het werk van een verpleegster minder waard dan dat van een bankier? En waarom benadeelt het ouderschap moeders blijvend financieel, terwijl vaders veel minder negatieve gevolgen ondervinden?

De kwestie van ouderschap en de invloed daarvan op een carrière is een bekend probleem in de landschapsarchitectuur. Hoewel de meerderheid van de afgestudeerden vrouw is, zijn er meer dan twee keer zoveel mannen als vrouwen op de directieverdiepingen: Slechts ongeveer 32 procent van de kantooreigenaren is vrouw.

Speciaal verslag van de Federale Kamer van Architecten

Tanja Mölders, Junior Professor of Space and Gender aan de Leibniz Universität Hannover, legde ons in februari 2020 uit dat dit misschien niet alleen komt doordat vrouwen een gezin willen stichten: „Het zijn niet alleen vrouwen die kinderen willen, maar ook stellen. Als de persoon die besluit om voor de kinderen te zorgen en minder uren te werken zijn carrière ruïneert, dan is dat een onrechtvaardigheid. Het voelt als een individueel probleem – de koppels kunnen samen beslissen hoe ze het willen aanpakken. Deze beslissing wordt echter genomen op basis van structurele factoren. De man blijft bijvoorbeeld voltijds werken omdat zijn salaris hoger is of omdat hij niet kon terugkeren naar zijn oude baan in zijn bedrijf. Het structurele probleem is dus geïndividualiseerd.“ Leeshet hele interview met Tanja Mölders over vrouwen in de planning in G+L 02/20.

De speciale analyse van de Federale Kamer van Architectenbiedt nieuwe inzichten in de loonkloof tussen mannen en vrouwen in de planning . Het analyseert genderspecifieke salarisverschillen onder kamerleden in loondienst op basis van gegevens van de structurele enquête van de architectenkamers van de deelstaten in 2020. In totaal gaven 9.355 mensen commentaar op hun salaris.

Vrouwelijke architecten hebben ook een voordeel

Tot zover de dataset. Maar wat bleek uit de vergelijking? De loonkloof tussen mannen en vrouwen in de planning is aanzienlijk hoger dan het Duitse gemiddelde – dat al aanzienlijk is: vrouwelijke architecten en stedenbouwkundigen verdienen ongeveer 26 procent minder dan hun collega’s.

In het rapport wordt de loonkloof verder uitgesplitst. Als het salaris echter wordt berekend op basis van uurloon vanwege deeltijdwerk, wat vaker voorkomt bij vrouwen, is het verschil nog steeds 17 procent. Andere factoren die in de speciale analyse worden meegenomen zijn het type werkgever (planbureau vs. commercieel bedrijf), de duur van de werkervaring, de grootte van het kantoor en de positie in het bedrijf.

Bijzonder interessant: wanneer met alle factoren rekening wordt gehouden, blijkt dat jonge vrouwen in leidinggevende functies in middelgrote kantoren gemiddeld ongeveer twee procent meer verdienen dan hun mannelijke collega’s in dezelfde situatie. Dit is echter de enige combinatie van factoren waarbij mannelijke collega’s in het nadeel zijn.

IJslandse bedrijven boeten voor salarisongelijkheid

Het speciale rapport becommentarieert het feit dat vrouwen aanzienlijk minder vaak een managementfunctie bekleden als volgt: „Dit resultaat kan niet worden verklaard door het hogere aandeel deeltijdwerkers onder vrouwen, noch door de lagere gemiddelde werkervaring van vrouwelijke werknemers, noch door het feit dat vrouwen vaker in kleinere kantoren werken dan mannen. Zelfs als deze effecten buiten beschouwing worden gelaten, blijkt dat vrouwen onevenredig vaak werkzaam zijn in functies met instructies, terwijl mannen onevenredig vaak leidinggevende functies bekleden. Aangezien leidinggevende functies beter betaald worden dan functies met instructies, draagt deze correlatie bij tot de loonkloof tussen mannen en vrouwen.“

De Federale Kamer van Architecten concludeert daarom dat „in het bijzonder het resultaat dat mannen vaker leidinggevende functies bekleden dan vrouwen moet worden onderzocht om te bepalen of vrouwen minder vaak naar deze functies streven of dat ze minder vaak worden toegekend aan vrouwelijke sollicitanten.“

Overigens: IJsland laat zien dat het ook anders kan – de eilandstaat wil de loonongelijkheid in 2022 volledig hebben uitgebannen. Daartoe heeft de regering in 2018 een wet ingevoerd: Bedrijven moeten bewijzen dat ze mannen en vrouwen gelijk betalen. Doen ze dat niet, dan moeten ze boetes betalen – ongeveer 360 euro per persoon per dag.