Verder bouwen: De bouwmeester in december 2022

Het tweede nummer van onze driedelige serie „Bouwen aan“ is hier: dit nummer richt zich op het onderwerp „bouwen aan“. Het architectuurlandschap is unaniem: aandacht voor bestaande gebouwen in duurzaam bouwen is noodzakelijk en onmisbaar. Daarom laten we gebouwen zien die door een uitbreiding klaar zijn gemaakt voor de toekomst – en tegelijkertijd aan architectonische kwaliteit hebben gewonnen. Lees meer in het hoofdartikel van hoofdredacteur Fabian Peters.

Duurzaam bouwen in conflict

Ideeën over wat duurzame architectuur is lopen nog steeds sterk uiteen. Het begint met controverses over de vraag of „duurzame“ architectuur 1:1 gebouwd kan worden zoals vroeger – alleen dan op een klimaatvriendelijke manier. Kan er een duurzame woontoren komen, een duurzaam kantoorgebouw met duizenden werkplekken? Of een duurzame luchthaven? Vereisen zulke uiterst complexe architecturen noodzakelijkerwijs CO2-intensieve bouwmethoden die zelfs door de meest geavanceerde plus-energietechnologieën niet kunnen worden gecompenseerd? Lokale, hernieuwbare en vrijwel onbeperkte bouwmaterialen met minimale energie-input – d.w.z. met hout, klei, zand en natuursteen – zijn beperkt. En daarom zijn de grenzen zo strikt. En niet in de laatste plaats om economische redenen.

Een van de weinige punten waarover een relatieve consensus bestaat in het architectuurlandschap (en daarbuiten) is de noodzaak om aandacht te besteden aan bestaande gebouwen. Het besef dat behoud bijna altijd klimaatvriendelijker is dan nieuwbouw is alomtegenwoordig in het architectuurlandschap. Het heeft zelfs geleid tot de roep om een moratorium op sloop, gesteund door een brede alliantie van architectuur- en milieuorganisaties (zie p. 78). Een dergelijke verregaande zelfbeperking is echter voor veel architectenbureaus net zo onverteerbaar als voor projectontwikkelaars of toekomstige particuliere huizenbouwers. Maar hoe ontvankelijk zijn politici voor een dergelijk voorstel? Het zal op zijn laatst duidelijk worden wanneer investeringsprojecten niet kunnen worden goedgekeurd of nieuwe ontwikkelingsgebieden niet kunnen worden aangewezen in het lokale kiesdistrict.

Het probleem van overmatig gebruik van landbouwgrond

Tegelijkertijd zou een dergelijk moratorium er waarschijnlijk toe leiden dat de gebruiksmogelijkheden steeds verder uitgeput raken in gebieden waar de vraag naar woon- of kantoorruimte bijzonder groot is, d.w.z. in de groeiende metropolen. Dit zou niet alleen gevolgen hebben voor de huur- en koopprijzen. Het zou ook een bedreiging vormen voor architectonische monumenten en gevestigde stadsgezichten – tenzij de wetgever dit zou tegengaan met verregaande beschermende regelgeving. Christoph Rauhut, de monumentenzorger van Berlijn, heeft het al over het gevaar van „overgebruik“: dit is een veelvoorkomende bedreiging voor historische gebouwen in verband met stadsvernieuwings- en verbouwingsprojecten (zie p. 10).

Tussen overgebruik en verwaarlozing van bestaande gebouwen

Tegelijkertijd hebben sommige bestaande gebouwen in krimpgebieden dringend aandacht nodig. Ongeacht of ze op de monumentenlijst staan of niet. Benuttingsstrategieën voor bestaande gebouwen buiten de grote steden moeten hand in hand gaan met een moratorium op sloop, zodat we niet tegelijkertijd het ene deel van het gebouwenerfgoed verliezen door overgebruik en het andere door verwaarlozing.

Het boekje is verkrijgbaar in onze online winkel: B11 „Weiterbauen“: Verder bouwen

Ons novembernummer was het begin van onze 3-delige serie Weiterbauen en begint met het onderwerp: „Verdiepingen toevoegen“. In dit nummer kijken we naar bijzonder succesvolle voorbeelden van het toevoegen van verdiepingen, wat een enorm belangrijk onderwerp is, vooral in groeiende metropolen.