Serpentine Paviljoen van kunstenaar Theaster Gates

De „Union Jacks“ hangen nog steeds overal in Londen – de Britse vlaggen sierden de stad voor het 70-jarig jubileum van de koningin. En het volgende culturele evenement van de zomer staat alweer voor de deur: de opening van het Serpentine Paviljoen 2022 in Kensington Gardens. Voor het eerst is niet een architect verantwoordelijk voor het ontwerp, maar een kunstenaar – Theaster Gates.

De „Elizabeth Line“, een nieuwe metrolijn dwars door de stad van Reading naar Essex, die werd ingehuldigd voor het jubileum, verhoogt de mobiliteit van de bewoners aanzienlijk en veel Londenaren storten zich in het weekend in de drukte van het centrum van Londen. Na de vele maanden van de pandemie is uitgaan weer in. Het Serpentine Paviljoen speelt dit jaar ook in op deze feeststemming. Het zal de hele zomer onderdak bieden aan culturele evenementen, lezingen, concerten en bedrijfsevenementen die door de sponsors worden georganiseerd.

Zwarte kapel met hemellicht

Het omhulsel van het nieuwe paviljoen zelf is daarentegen een serieuze, bijna sombere verschijning, een „Zwarte Kapel“. Een zwarte cilinder met een diameter van tien meter hoog en zestien meter breed staat op het grasveld voor de Serpentine Gallery in Kensington Gardens. De ronde vorm wordt alleen doorbroken door de twee hoge, smalle ingangen en de centrale „oculus“, een ronde opening in het dak. Binnenin blijft de zwartgeverfde houten constructie zichtbaar, bekleed met multiplex dat ook zwartgeverfd is; je waant je in een gasmeter. Een bar is ook verborgen achter een muurschijf die de ronding van de kamer doorsnijdt.

Serpentine Paviljoen, een schip

Zijn de pandemie en haar verschrikkingen onbewust weerspiegeld in de gereduceerde vorm? Of is het een toewijding aan de kleur zwart? De ontwerper van dit jaar is Theaster Gates, voor het eerst een beeldend kunstenaar en geen architect. Hij werkte samen met het bureau van David Adjaye. Ondanks grote internationale erkenning is het werk van de kunstenaar sterk geworteld in zijn thuis, de wijk South Side in Chicago, waar hij ook de Rebuild Foundation oprichtte. Hij gebruikt ruimtelijke installaties, vervreemding, muziek en performances om de zwarte cultuur, spiritualiteit en historische context over te brengen. Hij was ook ooit te gast in het Haus der Kunst in München met een installatie geïnitieerd door de toenmalige directeur Okwui Enwezor.

Hij werkt ook vaak met geluid. Als referentie voor het paviljoen noemt hij de flesvormige hoogovens van Engelse keramiekfabrieken. Maar ook Afrikaanse ronde hutten uit Kameroen inspireerden hem – en natuurlijk het Pantheon. Het Serpentine Paviljoen is het grootste „schip“ dat hij tot nu toe heeft gemaakt, zegt hij.

Serpentine Paviljoen, een aandenken

In zijn openingstoespraak vertelt Theaster Gates ook over zijn onlangs overleden vader, die als dakdekker werkte. Ter nagedachtenis aan hem hangen zeven nieuwe „teerschilderijen“ aan de donkere muur en glinsteren zacht in het natuurlijke licht dat door de oculus valt. De doeken van deze schilderijen zijn bedekt met zilverkleurige dakbedekkingsfolie, waarvan de bladeren elkaar overlappen en omhoog komen. Ze lijken abstract en tegelijkertijd opmerkelijk tactiel. De zon verwarmt de zuidelijke muur van het paviljoen, waartegen je leunt, en schildert perfecte geometrische vormen – een ovaal, een rechthoek en driehoeken – op de zwarte houten planken op de vloer.

Gereduceerde vorm, bescheiden kunst

De ruimte is echter niet alleen bedoeld voor evenementen, maar vooral voor de individuele contemplatie van wandelaars in Kensington Gardens. Maar als de cirkel van de oculuszon langzaam over de zwarte muur beweegt, zou je willen dat er iets meer van de materialiteit en het artistieke vakmanschap dat de teerbeelden uitstralen, was overgebracht naar het Serpentine Paviljoen. Zoals het nu is, blijft het meer een omhulsel dan een schip.

Lees hier meer over de kunstenaar Theaster Gates en het concept van het Serpentine Paviljoen van dit jaar.