Serpentine Paviljoen 2022 presenteert

Een duurzame houten constructie met een sacraal ogende opening aan de bovenkant: De Serpentine Gallery presenteert het ontwerp voor het Serpentine Paviljoen 2022 in Kensington Gardens. Voor het eerst heeft een niet-architect opdracht gekregen voor de realisatie. Het ontwerp van de Amerikaanse kunstenaar Theaster Gates heet „Black Chapel“ en is een eerbetoon aan Brits vakmanschap. Het wordt geopend op 10 juni 2022 en biedt een hele zomer ruimte voor participatie en inspraakprocessen.

Vorig jaar werd de Amerikaanse kunstenaar Theaster Gates geselecteerd om het Serpentine Paviljoen 2022 te ontwerpen. Daarmee is hij de eerste niet-architect die de jaarlijkse opdracht krijgt van het managementteam van de Serpentine Gallery. Gates zal het houten paviljoen realiseren met de steun van het Britse architectenbureau Adjaye Associates. Volgens de Serpentine Gallery is het algemene ontwerp van het Serpentine Paviljoen 2022 geïnspireerd op de grote ovens van de Britse stad Stoke-on-Trent. Duizenden van deze ovens kenmerkten het stadsbeeld in de 18e en 19e eeuw. Ze zijn vandaag de dag nog steeds te zien, aangezien bijna vijftig van deze gebouwen op de monumentenlijst staan. Het ontwerp is daarom ook een eerbetoon aan Brits vakmanschap en productietradities. Het paviljoen heet de „Black Chapel“ en wordt op 10 juni 2022 in Kensington Gardens geopend voor het publiek.

Het ontwerp van de houten structuur weerspiegelt de performatieve en meditatieve kwaliteiten van kleine kapellen. Natuurlijk licht valt binnen via een cirkelvormige opening aan de bovenkant, waardoor een sacrale sfeer wordt gecreëerd. „Black Chapel“ is bedoeld om de onzichtbare delen van Theaster Gates‘ artistieke praktijk te weerspiegelen. „De naam eert de rol die gewijde muziek en gewijde kunst hebben gespeeld in mijn praktijk, evenals de collectieve kwaliteit van deze emotionele en gemeenschappelijke initiatieven,“ zegt Gates over zijn ontwerp. In het Serpentine Paviljoen 2022 kunnen bezoekers ontspannen van de druk van het dagelijks leven en tijd doorbrengen in stilte. „Ik heb altijd ruimtes willen creëren die de kracht van geluid en muziek beschouwen als een helend mechanisme en als een emotionele kracht die mensen in staat stelt om een ruimte van diepe reflectie en/of diepe participatie binnen te gaan,“ zegt de Amerikaanse kunstenaar, wiens artistieke praktijk sterk gericht is op ruimtelijke theorie.

De houten constructie van het Serpentine Paviljoen 2022 is lichtgewicht en kan volledig worden gedemonteerd, waardoor het naadloos past in het duurzaamheidsbeleid van de Serpentine Gallery. De paviljoens zijn namelijk ontworpen om de CO2-uitstoot en daarmee de impact op het milieu te minimaliseren. Het is daarom logisch dat het gebouw ook een leven na de dood krijgt. Als zijn tijd in de Londense Kensington Gardens na de zomermaanden voorbij is, wordt „Black Chapel“ ontmanteld en vervolgens verplaatst naar een permanente locatie. Overigens gaat de naam van het paviljoen terug op een vroeg project van Theaster Gates. In 2019 kreeg de kunstenaar de opdracht van de inmiddels overleden museumdirecteur en curator Okwui Enwezor om een installatie te maken in de centrale hal van het „Haus der Kunst“ in München. De installatie thematiseerde de zwarte cultuur, die de kunstenaar tegenover het door de nationaalsocialisten opgetrokken tentoonstellingsgebouw plaatste.

Participatie en architecturale interventies

Er hangt een klok bij de ingang van het Serpentine Paviljoen 2022. Deze is afkomstig van een inmiddels gesloopte kerk in de South Side van Chicago, waar de kunstenaar woonde. Tijdens de hele duur van het paviljoen zal het luiden ervan optredens en activiteiten aankondigen. Een podium creëert ruimte voor participatie en live performances met een focus op muziek – een voortzetting van Theaster Gates‘ artistieke praktijk, die wordt gekenmerkt door stedelijke en architecturale interventies. „Gates is een van de belangrijkste kunstenaars van onze tijd en zijn praktijk combineert formalisme, conceptualisme en een krachtige impact die voelbaar is in de gemeenschappen waarin hij werkt en daarbuiten. We kijken ernaar uit om bezoekers te verwelkomen in de Black Chapel, een platform voor engagement, spiritualiteit en saamhorigheid,“ aldus Bettina Korek, directeur van de Serpentine Gallery, en Hans Ulrich Obrist, artistiek directeur.

De Serpentine Gallery is een van de belangrijkste centra voor hedendaagse kunst in de Britse hoofdstad. Naast de twee permanente galeries in Kensington Gardens in het Londense Hyde Park dragen ook de tijdelijke zomerpaviljoens hieraan bij. Sinds 2000 bouwt elk jaar een internationale architect die nog nooit eerder in het Verenigd Koninkrijk heeft gebouwd een tijdelijk bouwwerk naast de galeriegebouwen. De paviljoens moeten met een beperkt budget worden gerealiseerd en blijven drie maanden staan. Daarna vormen ze een multifunctionele sociale ruimte in het hart van Kensington Gardens. Het doel is om mensen samen te laten komen en te laten interageren met hedendaagse kunst, muziek, dans en filmevenementen.

Vorig jaar werd het Serpentine Paviljoen ontworpen door de Zuid-Afrikaanse studio Counterspace (zie Baumeister 8/21). Met een structuur van kurk, bakstenen en gerecycled puin refereerde het aan de ervaringen van de migrantengemeenschappen in Londen. De paviljoens, die voor het eerst werden gerealiseerd door Zaha Hadid, werden ontworpen door enkele van ’s werelds meest gerenommeerde architecten, waaronder Frida Escobedo, Bjarke Ingels en Sou Fujimoto.

Ruimtelijke theorie en architecturale interventies

Kunstenaar Theaster Gates, geboren in 1973, volgde een opleiding in stedenbouw en monumentenzorg. Zijn multidisciplinaire artistieke praktijk omvat beeldhouwkunst, performance, improvisatie en muziek. In zijn acties in de stedelijke ruimte thematiseert hij ook de zwarte cultuur en ruimte en maakt hij machtsstructuren zichtbaar. In 2010 richtte hij de Rebuild Foundation op, een non-profit platform dat kunstenaars en gemeenschappen in de South Side van Chicago ondersteunt door middel van gratis kunstprogramma’s en innovatieve culturele faciliteiten. Hij heeft zijn werk onder andere tentoongesteld in het Victoria and Albert Museum, Whitechapel Gallery en Tate Liverpool. Hij exposeerde ook op Documenta 13 en in het Palais de Tokyo. Hij is de winnaar van de Frederick Kiesler Prize for Architecture and Art (2021) en de 2020 Crystal Award en is momenteel ook Professor of Visual Arts aan de Universiteit van Chicago. Met het Serpentine Paviljoen 2022 toont Gates een nieuw facet van zijn werk.

Tijdelijke gebouwen kunnen bijdragen aan een nieuwe perceptie van het vertrouwde. De Japanse studio Bow-Wow gaf daar in de zomer van 2020 een voorbeeld van met het project „Bridge Sprout“ in München.