Nieuwe kunstwinkel in Delft

Radius“, een centrum voor hedendaagse kunst en ecologie, is geopend in Delft. Het Delftse architectenbureau DP6 heeft hiervoor een historisch waterreservoir en pomphuis herontworpen.

In veel steden staan prachtige, historische infrastructuurgebouwen uit de vorige eeuw. Ze staan vaak op de monumentenlijst en lokale overheden zijn wanhopig op zoek naar nieuwe bestemmingen – en donateurs – om deze soms zeer decoratieve memorabilia te behouden. Hiertoe behoren ook watertorens. Een van de beroemdste en grootste torens baarde bijvoorbeeld opzien toen hij werd omgebouwd tot hotel: het is een enorm rond bakstenen gebouw in Keulen, gebouwd in 1864, buiten gebruik gesteld in 1930, geopend als hotel in 1990 en oorspronkelijk ingericht door de bekende Parijse ontwerper Andrée Putman.

De Nederlandse stad Delft dacht ook na over het latere gebruik van haar eeuwenoude industriële monument. Het bestaat uit een watertoren, een pomphuis en een ondergronds waterreservoir aan de voet van de toren. De faciliteit stond vele jaren leeg en werd pas in 2002 een beschermd monument. Het is nu geopend als kunst- en ecologiecentrum „Radius“. Het Delftse architectenbureau DP6 heeft de gebouwen verbouwd en er een aantrekkelijke entree en sfeervolle tentoonstellingsruimten aan toegevoegd. Om redenen van monumentenzorg en ook vanwege de „missie“ van het centrum was het voor de architecten belangrijk om met minimale inspanningen te werk te gaan en eenvoudige, grondstofbesparende materialen en low-tech bouwtechnologie te gebruiken.

Het pompgebouw en de watertoren worden omringd door het park „Kalverbos“, een ander historisch belangrijk klein tuingebied aan de noordelijke rand van het centrum van Delft. Het maakte eeuwen geleden deel uit van de stadsversterking en werd tussen 1829 en 1874 een begraafplaats. De watertoren op het terrein dateert uit 1896 en werd in 1918 uitgebreid met een pomphuis en een groot rond bassin onder de grond om meer dan twee miljoen liter drinkwater op te slaan. De oude betonnen muren vertonen vandaag de dag nog steeds dikke sporen van kalk.

In deze ondergrondse hallen zijn nu tentoonstellingen te zien. De tentoonstellingen – video’s, lichtkunst en nog veel meer – richten zich op ecologische thema’s met behulp van hedendaagse kunst, terwijl de ruwe, onbehandelde muren een robuuste achtergrond vormen. Het management van het centrum werkt samen met onder andere kunstenaars en ecologen om milieukwesties dichter bij de bevolking te brengen in lezingen, seminars en tentoonstellingen op deze nieuwe locatie.

De architecten hebben een stimulerende en gevarieerde sfeer gecreëerd in het 500 vierkante meter grote reservoir met minimale ingrepen en effectieve lichteffecten. Ze hebben een cirkelvormige route in concentrische cirkels ontworpen, waarbij de ruwe muren op regelmatige afstanden worden onderbroken om doorgangen en uitzichten te bieden. De aardmassa’s rondom isoleren en koelen, zodat de gebouwinstallaties tot een minimum konden worden beperkt. Om onaangename geluidsreflecties te voorkomen, zijn van tijd tot tijd geperforeerde berkenhouten panelen geïnstalleerd. De enige zichtbare installatie hangt aan het plafond in de vorm van een doorlopende rail voor verlichting, projectoren en informatie. De bestaande omlopende onderhoudsgangen worden nu gebruikt als banken en tentoonstellingsruimte, en elektriciteits- en verwarmingskabels kunnen eronder worden weggewerkt.

De toegang tot het kunstcentrum is verplaatst naar het voormalige pompgebouw. Daar doet een vrijstaande multiplex behuizing dienst als boekwinkel in de entreehal, terwijl trappen naar links en rechts ofwel naar beneden naar het magazijn leiden of naar boven naar de cafetaria op de tussenverdieping.

Dit gebruik heeft het Delftse monument gered van verval. Niet in de laatste plaats heeft het initiatief en het doorzettingsvermogen van een particuliere sponsor ertoe geleid dat deze historische plek een aantrekkelijke publiekstrekker is geworden. Daarnaast wordt opnieuw de aandacht gevestigd op de kleine romantische tuin. De 29 meter hoge watertoren, gebouwd in de zogenaamde Hollandse neorenaissancestijl, kan ook worden bezocht.

Radius, Centrum voor Hedendaagse Kunst en Ecologie, Delft, NL: www.radius-cca.org

Lees hier meer over een ander voorbeeld van een monument en nieuw gebruik: de graansilo in Berlijn.