MCBW 2022: Baumeister en NXT A via Stop Fast Design

Op 18 mei discussieerde Baumeister hoofdredacteur Fabian Peters op MCBW met ontwerpers Ana Relvão en Gerhardt Kellermann en Sebastian Waibel, Managing Director van gumpo. Hun onderwerp was duurzaamheid in de design- en interieurindustrie. Lees hier waarom oceaanplastic en cradle-to-cradle certificaten niet per se duurzaam zijn.

Munich Creative Business Week (MCBW) vond plaats in München van 14 tot 22 mei onder het motto „Moving Horizons“. De MCBW richt zich op ontwerpers en designliefhebbers en is ook een platform voor de Beierse creatieve industrie. Gedurende negen dagen werden er talrijke tentoonstellingen, lezingen, gesprekken en discussies gehouden in de wijk Maxvorstadt in München.

Als partners van MCBW organiseerden BAUMEISTER en het jonge architectennetwerk NXT A de lezing „Stop Fast Design – de toekomst van design“. Na afloop bood „Bier & Architectuur“ in de bar „Komitee“ de gelegenheid om dieper in te gaan op het onderwerp van de lezing of om gewoon gezellig bij te praten. Want wat BAUMEISTER en NXT A op MCBW goed wilden maken, was twee jaar van directe dialoog – en samen vieren.

MCBW gesprek met Ana Relvão, Gerhardt Kellermann en Sebastian Waibel

De lezing „Stop Fast Design – over de toekomst van design“ vond plaats op woensdagmiddag 18 mei in de showroom van interieurontwerpstudio Malluvia vlakbij de Alte Pinakothek in München. De showroom bood plaats aan ongeveer 30 mensen en creëerde een aangename sfeer voor discussie onder het genot van koffie en gebak.

Baumeister hoofdredacteur Fabian Peters sprak een goed uur met Ana Relvão, Gerhardt Kellermann en Sebastian Waibel over duurzaamheid in de design- en interieurindustrie. Ana Relvão en Gerhardt Kellermann studeerden industrieel ontwerp en richtten in 2014 de ontwerpstudio Relvãokellermann op. De studio werkt voor grote merken zoals Samsung en Huawei en heeft al verschillende prijzen ontvangen. Dit zijn onder andere iF Awards, de German Design Award en de IDEA Award in Bronze.

De twee ontwerpers zijn sinds 2018 art directors van de kantoormeubelfabrikant gumpo. Sebastian Waibel, Managing Director van gumpo, haalde Ana Relvão en Gerhardt Kellermann in het team van het 60-koppige familiebedrijf gevestigd in Dingolfing. „Het externe perspectief van de ontwerpers is uiterst belangrijk voor de ontwikkeling van het bedrijf. De ontwerpers hebben een heel ander perspectief dan de ‚ervaringsmonsters‘ die al 24 jaar bij het bedrijf werken en zeggen dat het precies zo moet zijn,“ zegt Sebastian Waibel over zijn beslissing om met Ana Relvão en Gerhardt Kellermann samen te werken.

„De dingen zijn te goed, ze gaan te lang mee“

In 2018 ontwikkelden het ontwerpersduo en gumpo een collectie met de naam „normcore“, die vandaag de dag nog steeds succesvol is. De term „normcore“ komt eigenlijk uit de mode-industrie, waar het staat voor basics zoals blauwe jeans of witte sportschoenen. Ana Relvão en Gerhardt Kellermann wilden iets soortgelijks creëren met de bureaus en stoelen van gumpo. De meubels imponeren niet met een schreeuwerig, maar eerder met een eenvoudig en tijdloos ontwerp; een principe waaraan de twee ontwerpers trouw zijn gebleven.

Voor beiden is het belangrijk dat het ontwerp bijdraagt aan de levensduur van de producten en geen kortstondige trends volgt. Voor Samsung ontwierpen ze bijvoorbeeld een oven zonder grote displays en modieuze handgrepen. In plaats daarvan past de oven onopvallend in het algemene uiterlijk van de keuken. „We proberen niet van de ene dag op de andere te denken, in de zin van ‚wat is het nieuwste‘, maar te kijken hoe dingen zich op de lange termijn ontwikkelen en daarop te reageren,“ legt Gerhardt Kellermann uit.

Vergeleken met elektronische apparaten zoals de Samsung oven, heeft meubilair in de kantoorsector langere productcycli. Terwijl elektronische apparaten vaak na twee tot drie jaar worden vervangen, is kantoormeubilair over het algemeen ontworpen voor een cyclus van 20 jaar. De fabrikant gumpo levert ook reserveonderdelen voor collecties die 30 jaar oud zijn. Bovendien worden de producten bijna nooit gelijmd en regionaal geproduceerd. Dit zijn allemaal dingen die het bedrijf al heel lang doet, al is het niet voor de duurzaamheid. „Als je een middelgroot bedrijf bent en ook nog eens Zwabisch van karakter, dan is duurzaamheid een gegeven vanwege het idee van zuinigheid,“ legt Sebastian Waibel met een grijns uit.

Het tijdloze design aan de ene kant en de lange levensduur van de producten aan de andere kant staan op gespannen voet met commerciële belangen, geeft Sebastian Waibel toe op de vraag van Fabian Peters en voegt eraan toe: „Ik heb 60 medewerkers. Je moet het werk er op de een of andere manier zien te krijgen. En we zeggen vaak: de dingen zijn te goed, ze gaan te lang mee. Vanuit commercieel oogpunt begrijp je dat Apple elk jaar een nieuwe iPhone wil verkopen. Maar ik denk niet dat we te groot zijn zodat de markt te klein voor ons wordt.“

De meubelfabrikant gumpo is noch een sterk geïndustrialiseerd bedrijf noch een ambachtelijk bedrijf. Volgens Ana Relvão is dit een grootte met veel voordelen: „Grote bedrijven zijn als grote schepen die maar heel langzaam van richting kunnen veranderen. Middelgrote bedrijven nemen sneller beslissingen en kunnen het verschil maken.“

„Als we een natuurlijk garen hadden gebruikt voor de bekleding, zouden de media er zeker minder ruchtbaarheid aan hebben gegeven.“

Een van de nieuwste producten die gumpo samen met Ana Relvão en Gerhardt Kellermann ontwikkelde en in 2021 op de markt bracht, heet „Pony“, een combinatie van stoel en tafel. Het meubelstuk kwam niet alleen op de cover van het Baumeister-nummer in april, maar ook in tal van andere publicaties. Een reden voor de reacties in de media, naast het ontwerp, was het gerecyclede plastic dat de ontwerpers gebruikten voor de bekleding van de pony – niet om redenen van duurzaamheid, maar om esthetische redenen.

Desondanks publiceerden de media de zin „De geselecteerde stoffen zijn volledig gemaakt van gerecycled plastic afval“ het vaakst. Dit komt omdat gerecycled plastic momenteel erg populair is in de industrie en bij het publiek. Een trend die Ana Relvão en Gerhardt Kellermann ook bekritiseren. „Het is belangrijk om realistisch te blijven en geen oogje dicht te knijpen omdat mensen willen geloven in zogenaamd duurzame oplossingen zoals gerecycled plastic,“ zegt Ana Relvão. Volgens de ontwerpers is gerecycled plastic niet per se duurzaam, ook al wordt het materiaal, vooral oceaanplastic, momenteel gehypet. Plastic bestaat uit duizenden componenten. Recycling van het materiaal betekent daarom altijd downcycling, zegt Gerhardt Kellermann.

Uiteindelijk is gerecycled plastic meer marketing dan toegevoegde waarde voor het milieu. „Als we een natuurlijk garen hadden gebruikt voor de bekleding, zouden de media dit zeker minder hebben gecommuniceerd dan het gerecyclede plastic,“ vermoedt Sebastian Waibel. Fabian Peters is het hiermee eens en geeft toe dat je als medium in dit geval je eigen zaken op orde moet hebben.

Laatste vraag van de MCBW Talk: Wie vertelt mij wat duurzaam is?

Certificaten zijn vergelijkbaar met gerecycled plastic. Ze certificeren niet noodzakelijkerwijs duurzame producten. In dit geval doet Sebastian Waibel een beroep op architecten en interieurontwerpers, die aanbestedingen organiseren en een grote invloed hebben op de interieurindustrie. Architecten moeten klanten meer informatie geven. Dat komt omdat veel certificaten slechts in beperkte mate duurzaamheidscriteria garanderen en bovendien erg duur zijn voor fabrikanten, zegt Sebastian Waibel. Volgens hem leiden de certificaten tot een beperkte markt die alleen een paar grote fabrikanten zich kunnen veroorloven.

Fabian Peters betwijfelt of architecten hier een verlichtende autoriteit kunnen zijn. Architecten worden ook dagelijks geconfronteerd met een enorme informatiestroom en staan voor het dilemma dat ze zelf soms niet weten wat duurzaam is. Net als bij ontwerpers zijn er ook onder architecten verschillende percepties van duurzaamheid. Op de vraag wie klanten kan voorlichten en beschermen tegen greenwashing, antwoordt Gerhardt Kellermann slechts vaag: Uiteindelijk, zegt hij, is het ook aan iedereen zelf om persberichten zorgvuldig te lezen en niet af te gaan op beweringen en labels.

Ook al liet de MCBW-talk het publiek achter met een paar onbeantwoorde vragen, de discussie gaf stof tot nadenken. Belangrijke oriënterende punten uit de lezing waren in ieder geval

• Tijdloos ontwerp. Design moet gericht zijn op de lange termijn in plaats van op kortetermijntrends.
• Recht op reparatie. We hebben een markt voor reserveonderdelen nodig voor interieurproducten, vooral elektrische.
• Regionaliteit. Regionale productie garandeert milieu- en arbeidsnormen.
• Bedrijven van de toekomst. Middelgrote bedrijven hebben het voordeel dat ze sterk geïndustrialiseerde producten maken en wendbaarder zijn dan „de grote spelers“.
• Gerecycled plastic is meer marketing dan toegevoegde waarde voor het milieu.
• Certificaten zoals cradle-to-cradle certificaten moeten kritisch worden bekeken.

Lees meer over de ontwerpers van Relvãokellermann en het meubelstuk „Pony“ in het aprilnummer 2022 van Baumeister.