Hoe ontwikkelt het stadscentrum van Berlijn zich?

Veel mensen vinden de huidige situatie rond de Berlijnse tv-toren een last. Het plein tussen het S-Bahnstation Alexanderplatz, de rivier de Spree, het stadhuis en de Mariakerk heeft niet alleen geen identiteit, maar is ook ongeorganiseerd, verwarrend en wordt steeds meer verwaarloosd. Nu het aantal inwoners van de hoofdstad blijft stijgen (tussen 2011 en 2014 kreeg Berlijn er 175.000 inwoners bij), neemt ook de druk op het centrum toe en moet met name de manier waarop open ruimtes worden gebruikt worden heroverwogen. Afgelopen woensdag richtte een paneldiscussie in de ‚StadtWertSchätzen‘ serie zich op het plein rond de tv-toren en de stedelijke ontwikkeling in Berlijn.

In mei 2014 riep het Huis van Afgevaardigden de Senaat op om zijn plannen voor het Alexanderplatz te baseren op de bestaande locatie en om te overwegen om het plein te ontwikkelen als een hoogbouwlocatie – een vooruitzicht dat voor veel Berlijners ondenkbaar is. Nieuwe ideeën voor het plein moeten nu worden ontwikkeld in een proces dat bestaat uit bijeenkomsten van deskundigen en workshops waaraan burgers kunnen deelnemen. Het eisenpakket is lang: bestaande en geplande gebouwen moeten harmoniëren, er moet rekening worden gehouden met de belangen van de gemeenschap, de stad, investeerders en eigenaars, de levenskwaliteit moet worden verbeterd, het gebruik van de begane grond moet worden verbeterd, de huisvestingskwestie op en rond het plein moet worden verduidelijkt, er moet rekening worden gehouden met de sociale infrastructuur, de monumenten moeten worden beschermd en het plein moet beter worden geïntegreerd in zijn omgeving. Halverwege het inspraakproces is duidelijk geworden dat het plein een plek voor iedereen moet zijn, een plek van democratie waar geschiedenis te zien en cultuur te beleven is.

Andreas Geisel, senator voor Stedelijke Ontwikkeling en Milieu (SPD), kijkt ontspannen naar de toekomst en wil dat de discussie over het plein een open einde heeft. Volgens hem is er zelfs geen beslissing nodig voor 2019 – dan wordt het nabijgelegen Humboldt Forum geopend. De stad verwacht daar twee keer zoveel bezoekers als nu en dat zal ook gevolgen hebben voor het plein rond de tv-toren. Voor Geisel staat één ding vast: hij kan zich hier geen historische ontwikkeling voorstellen, maar het plein kan niet blijven zoals het is. Men moet zich niet verzetten tegen een ontwikkeling ten gunste van verdichting. Als eerste stap wil hij nu de mening van de burgers peilen en vervolgens een internationale ideeënprijsvraag organiseren. Helaas heeft Geisel geen kortetermijnstrategie om het gebied aantrekkelijker te maken – afgezien van de verplichte verlenging van het contract met BSR voor de verwijdering van afval.

Het zal spannend worden om de strijd om het plein te zien en het gegoochel tussen de vereiste dichtheid en stedelijke kwaliteit, die in essentie wordt bepaald door open ruimtes. Er is terecht veel te wensen voor het plein rond de televisietoren. We kunnen alleen maar hopen dat het uiteindelijk niet zal neerkomen op het kiezen van het minste van twee kwaden tussen braadworstkramen, torenflats en willekeur. Alles is nog mogelijk en iedereen is uitgenodigd om deel te nemen aan de discussie over het hart van het centrum van Berlijn.