Een nieuw tijdperk voor het stadspark

New York. Een stedelijke jungle. Maar de metafoor moet niet te letterlijk worden genomen. Ter vergelijking: New Yorkers moeten het doen met een derde minder groene ruimte dan inwoners van andere metropolen; de Lower East Side in het zuidelijke puntje van Manhattan biedt inwoners slechts een tiende. Een probleem voor de bewoners, een kans voor Dan Barasch om een groot verschil te maken in zijn thuisstad.

In de TED Talk vertelt hij over zijn grootmoeder, die vanuit Italië emigreerde naar een stad die net in opkomst was. Voor hem, die opgroeide in de „kant-en-klare stad“, was het een fascinerende tijd. Zijn hele jonge leven verlangde Barasch ernaar om iets groots te creëren dat mensen echt zou helpen en hun leven zou verrijken. Dat moment lijkt nu te zijn aangebroken. Want midden in de Lower East Side sluimert het passagiersdepot van de Williamsburg Bridge al tientallen jaren onder de grond in totale vergetelheid. Het inspireerde Dan Barasch en ontwerper James Ramsey onverwacht tot een idee dat vooral de megasteden van de wereld zou verrijken met een nieuw soort landschap: Het ondergrondse park.

Het passagiersdepot van de Williamsburg Bridge in Delancey Street werd geopend in 1908. Sinds de sluiting 40 jaar later ligt de ondergrondse ruimte, die zo groot is als een voetbalveld, er verlaten bij. In de loop der jaren is Delancey Street verbreed en een onveilige straat geworden voor voetgangers en bewoners. In de Lower East Side, een kleurrijke wijk met veel kleine winkeltjes, kunstenaars en immigranten, was het waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd voordat dit gebied herontdekt zou worden.

Het briljante idee kwam in 2009 bij James Ramsey van het ontwerpbureau Raad Studio terecht, die zonnepanelen wilde gebruiken om daglicht te verzamelen en dit ondergronds om te leiden om planten te laten groeien op een van de „groenste“ plekken van New York. Door het daglicht te reflecteren gaan er geen golflengten verloren die belangrijk zijn voor de fotosynthese en komt het dagritme overeen met dat aan de oppervlakte. Tegelijkertijd zocht Dan Barasch naar manieren om kunst tentoon te stellen in het ondergrondse systeem van New York. De vrienden besloten hun ideeën te combineren.

Twee jaar later, in 2011, maakten Ramsey en Barasch hun idee bekend aan de inwoners van de stad en de hele wereld in een artikel in New York Magazine. Daarna gaat alles heel snel: het team haalt meer dan 155.000 Amerikaanse dollar op bij 3.300 supporters van over de hele wereld via Kickstarter, een nieuw record op het crowdfundingplatform. Het geld wordt gebruikt om een tentoonstelling te financieren om New Yorkers bekend te maken met de technologie en het concept.

Er worden twee deskundigenrapporten opgesteld door Arup en HR&A Advisors, die de haalbaarheid van het project bevestigen. In september 2012 installeert het team een werkend model op ware grootte van de zonnetechnologie en het park in een verlaten pakhuis direct boven het pand. Een overweldigend succes. 11.000 bezoekers in twee weken bewijzen de levensvatbaarheid van het concept.

De visualisaties tonen een surrealistische wereld met spiegelende plafonds en verschillende planten. Het licht valt in de ondergrondse als door een bladerdak. Daarbij komt de mix van materialen op de vloer, die de oude sporen en daarmee de geschiedenis van het gebied benadrukt. Voor velen doet het ontwerp denken aan de Highline, een in onbruik geraakte spoorlijn die met succes werd omgebouwd tot een park en er ook voor zorgde dat de vastgoedprijzen in het gebied de pan uit rezen. De naam van het project was geboren: Lowline.

In april 2013 hebben leerlingen van een naburige middelbare school het concept verder uitgewerkt in een workshop en nieuwe ideeën aangedragen. Participatie heeft vanaf het begin een belangrijke rol gespeeld in het Lowline project, en de website wordt gebruikt om buurtbewoners te leren kennen die steeds nieuwe impulsen en steun geven.

Vanaf september 2015 gaat het Lowline Lab voor zes maanden open in een nabijgelegen markthal. De eerste culturele evenementen gaan dan van start, planten worden getest en het publiek maakt kennis met zonnetechnologie. Een tweede Kickstarter-campagne eindigde begin juli. Er is meer dan 225.000 US dollar gedoneerd door meer dan 2.500 supporters, waarmee het Lowline Lab het meest succesvolle openbare Kickstarter-kunstproject aller tijden is.

De geesten achter de Lowline dromen van een stedelijk ontwerp dat nieuwe technologieën combineert met historische locaties en oplossingen vindt door de participatie van lokale bewoners. De Lowline zou een nieuwe categorie in landschapsarchitectuur zijn, een ondergronds park dat nieuwe groene en vrijetijdsruimtes creëert in een stad zo dichtbevolkt als New York City en vergeten, afgedankte brownfields upcycled.

De opening van de Lowline is gepland voor 2021.