Een gedenkteken voor slachtoffers van euthanasie

70 jaar na de zogenaamde euthanasiemoorden door de nationaal-socialisten komt er eindelijk een waardig gedenk- en informatiecentrum in Berlijn. Meer dan 70.000 psychiatrische patiënten en gehandicapten werden tussen 1940 en 1941 door SS-artsen en verpleegkundigen vermoord als onderdeel van „Aktion T4“ (genoemd naar het adres van het planningscentrum in de Tiergartenstraße 4 in Berlijn). Na de Tweede Wereldoorlog werden deze daden euthanasiemoorden genoemd.

Het consortium van de Berlijnse architecte Ursula Wilms, conceptkunstenaar Nikolaus Koliusis uit Stuttgart en landschapsarchitect Heinz W. Hallmann uit Aken won met hun concept de eerste prijs in de ontwerpwedstrijd na de beslissing van de jury op 23 november.

Met een 31 meter lange en 3,10 meter hoge transparante en lichtblauw gekleurde glazen wand wil het consortium de slachtoffers van de nazi-euthanasie herdenken op een hellend oppervlak van antracietkleurige betonplaten. Een 40 meter lange bank verbindt de Tiergartenstraße met het gedenkteken. De naar het westen gerichte, schuine betonnen muur dient als basisstructuur voor een doorlopend informatiepaneel dat uit 13 elementen bestaat. Dit is bedoeld om voorbeeldige biografieën van slachtoffers te presenteren en biedt plaats aan 13 mediastations.

De jury benadrukte dat de gedenk- en informatieplek niet opdringerig is en toch een opvallend statement maakt met zijn lange lichtblauwe wand.
De wedstrijd „Gedenk- en informatieplek voor de slachtoffers van de nationaalsocialistische ‚euthanasiemoorden‘ op het terrein van het planningscentrum, Tiergartenstraße 4 in Berlijn“ werd georganiseerd door de deelstaat Berlijn en de regeringscommissaris voor Cultuur en Media. De realisatie en voltooiing is gepland voor 2013, met een financiering van maximaal 500.000 euro door de commissaris voor Cultuur en Media van de federale regering. Op 10 november 2011 besloot de Duitse Bondsdag een „Gedenkteken voor de slachtoffers van de nazi-euthanasiemoorden“ op te richten op de historische plek aan de Tiergartenstraße 4 in Berlijn, nu het voorplein van de Philharmonie.
De tweede prijs ging naar Yves Dreier van Dreier Frenzel Architektur + Kommunikation in Lausanne, de kunstenares Susanne Muller en k1 Landschaftsarchitekten, beide uit Berlijn.