Luzern heeft alles wat toeristen – vooral Aziatische groepen – zich kunnen wensen: Een groot meer, besneeuwde bergen, beroemde bezienswaardigheden en dure horloges. De stad in centraal Zwitserland kan bogen op recordaantallen bezoekers. Ondertussen loopt vooral het stadscentrum tegen zijn grenzen aan. We spraken met toerisme-expert Jürg Stettler van de Hogeschool voor Toegepaste Wetenschappen en Kunsten in Luzern over de toeristische strategieën van Luzern en het altijd aanwezige touringcarprobleem.
Luzerne
Jürg Stettler leidt het Instituut voor Toeristisch Management aan de Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen en Kunsten in Luzern.
"Omstandigheden zoals in Venetië of Barcelona bestaan op dit moment niet in Luzern."
De Schwanenplatz, een van de toeristische hotspots van Luzern, moet worden ontlast van het autotoerisme vanwege het grote aantal bezoekers tijdens de piekuren. Het stadsbestuur overweegt de invoering van heffingen voor touringcars. Heeft Luzern een toerismeprobleem?
Dat kun je niet zeggen. Luzern is al lang een populaire vakantiebestemming, maar dit is de laatste jaren nog meer toegenomen. Als gevolg daarvan zijn er veel toeristen, vooral op de Schwanenplatz en in de oude stad rond de bezienswaardigheden. Voor sommige inwoners van Luzern is dit te veel. Voor anderen is het nog geen probleem. Het onderwerp „overtoerisme“, dat momenteel op ieders lippen ligt, wordt in de Zwitserse media vaak geassocieerd met Luzern, wat maar ten dele waar is.
De cijfers vertellen een ander verhaal. Vorig jaar ontving de stad Luzern meer overnachtende gasten dan ooit tevoren: bijna 1,4 miljoen. Dagjesmensen niet meegerekend.
Hier moet een onderscheid worden gemaakt tussen dagbezoekers en overnachtende gasten. De stad kan het aantal overnachtingen bijhouden – het stijgt gestaag. Voor dagbezoekers heeft ze echter alleen ruwe schattingen en geen precieze cijfers. Luzern is niet erg groot en de attracties zijn geconcentreerd in bepaalde gebieden. Op het gebied van dagjesmensen staat de stad daarom voor bepaalde uitdagingen. Overnachtende gasten die individueel reizen hebben een ander gedrag dan groepsreizigers en zijn daarom minder problematisch. Ze zijn veel beter verdeeld qua ruimte en tijd.
Wat dragen dagjesmensen ertoe bij dat het stadscentrum van Luzern zijn grenzen bereikt?
Ze gaan allemaal in korte tijd naar dezelfde bestemmingen. Bovendien komen de meeste dagjesmensen, vooral uit Azië, aan in bussen. Dit heeft een extra impact op het verkeer en de laad- en loszones in het stadscentrum. Luzern reageert op deze uitdagingen met de genoemde maatregelen om de congestie in het stadscentrum tijdens piekuren te verlichten en de geplande heffingen voor bussen die momenteel worden besproken. Toch heersen er in Luzern nog geen omstandigheden zoals in Venetië of Barcelona. Bovendien zijn vergelijkingen met deze steden slechts in beperkte mate mogelijk vanwege de diversiteit van de steden en problemen.
„Het idee is niet om nog meer groepstoeristen naar de stad te trekken.“
Enerzijds zou de binnenstad ontlast moeten worden door de beperkingen voor touringcars. Aan de andere kant wordt momenteel onderzocht of de openingstijden van winkels verruimd kunnen worden voor toeristen in de kerngebieden. Hoe past dat bij elkaar?
Het een hangt slechts gedeeltelijk samen met het ander. Op de Schwanenplatz, een belangrijke bestemming voor Aziatische toeristen met een concentratie van horloge- en souvenirwinkels, hebben de winkels al speciale openingstijden: Het is dus geen volledig nieuw idee. De bussen die dagtoeristen naar het stadscentrum brengen, doen dat tijdens de algemene openingsuren van de winkels. Vooral de overnachtende gasten, maar ook de inwoners van Luzern, zullen profiteren van de gewijzigde openingstijden. Het idee hierachter is om de aantrekkelijkheid van de stad in het algemeen te vergroten, zelfs met het oog op de toenemende online handel – en niet om nog meer groepstoeristen naar de stad te lokken.
Zijn er nog andere strategieën die de stad gebruikt om toeristen te sturen en te voorkomen dat het centrum overvol raakt?
Naast de stappen die de stad neemt om touringcars in goede banen te leiden, zijn er plannen om een toeristische visie voor 2030 te ontwikkelen. Op initiatief van een motie van de Luzerner Groenen wordt besproken hoe het toerisme en de stad als economische en leefruimte zich in de toekomst moeten ontwikkelen met betrokkenheid van de bevolking. Afhankelijk van deze visie worden vervolgens verdere maatregelen genomen. Een mogelijke optie is om het toerisme sterk te blijven concentreren op de huidige toeristische zone in het stadscentrum. Een alternatief zou zijn om de bezoekersstroom beter te spreiden over het stadscentrum: Als onderdeel van een federaal gefinancierd project worden Chinese individuele reizigers, hun motieven en gedrag bestudeerd. Het doel is om deze informatie te gebruiken om aanbiedingen te ontwikkelen die specifiek het reisgedrag van deze doelgroep kunnen beïnvloeden en hun routes kunnen leiden.
„De groei zal waarschijnlijk aanhouden en de bijbehorende problemen zullen waarschijnlijk toenemen.“
Waar ziet u nog behoefte aan actie?
De afgelopen jaren is het aantal toeristen in Luzern gestaag toegenomen. Dit heeft geleid tot een aantal problemen, waaronder de verkeersveiligheid en het aantal bezoekers in het stadscentrum. Als gevolg hiervan is de ontwikkeling van het toerisme in Luzern indirect besproken via het touringcarprobleem: Het waren de touringcars die de grote groepen toeristen naar de stad brachten en problemen veroorzaakten. Dus legde de stad verschillende beperkingen op aan touringcars. Andere vormen van toerisme werden lange tijd niet in de discussie betrokken.
Lange tijd handelde de stad alleen reactief – met kortetermijnmaatregelen. Dat is nu veranderd: De kwestie wordt breder, integraler en proactiever aangepakt. Dit is zeer welkom.
Voor welke uitdagingen staat de stad Luzern in de toekomst?
De groei zal zich waarschijnlijk voortzetten en de daarmee gepaard gaande problemen zullen blijven toenemen. De stad moet nu de noodzakelijke voorwaarden scheppen om het toerisme doelgericht te kunnen beheren door de geplande „Visie Toerisme 2030“ op te stellen en de nodige gegevens te verstrekken. Op basis hiervan kan de stad dan de bijbehorende doelen en maatregelen afleiden en implementeren. Dit participatieve proces neemt veel tijd in beslag. Door de dynamische ontwikkeling kunnen echter concrete middelen nodig zijn. Het vinden van de juiste balans zal niet eenvoudig zijn.
Dit artikel is gepubliceerd als onderdeel van de uitgave „Toerisme“ van Garten+Landschaft 05/2019.