03.06.2025

Evenement

COP27 – resultaat en doorbraak

De COP27 in november 2022 Beeldbron: UNFCCC via Flickr, CC BY-NC-SA 2.0

De COP27 in november 2022 Beeldbron: UNFCCC via Flickr, CC BY-NC-SA 2.0

Na een verlenging eindigde de COP27 wereldwijde klimaatconferentie in Sharm El-Sheikh in de vroege ochtend van 20 november. Er was één belangrijke doorbraak, maar over het algemeen is het resultaat nogal teleurstellend. Lees hier alles wat je moet weten over de COP.

De klimaatovereenkomst van Sharm El-Sheikh

Het is nu gebruikelijk dat klimaatconferenties eindigen in overwerk. De vaak zware, complexe onderhandelingen duurden ook dit jaar iets langer dan gepland. In de ochtenduren van 20 november 2022 was het zover en werd het verwachte klimaatakkoord door bijna 200 landen aangenomen.

De doorbraak van COP27

De verwachtingen voor COP27 waren niet al te hoog gespannen, hoewel de gevolgen van klimaatverandering, inflatie en de oorlog in Oekraïne ervoor zorgden dat de inzet in 2022 bijzonder hoog was. Ondanks veel twijfels werd er toch een doorbraak bereikt: er werd officieel overeenstemming bereikt over steun voor slachtoffers van klimaatverandering. Deze financiële uitkeringen, die bedoeld zijn om klimaatschade te herstellen, staan bekend als „verlies en schade“. Het beste voorbeeld van de behoefte aan dergelijke financiële middelen zijn de verwoestende overstromingen in Pakistan. Hier is klimaatrechtvaardigheid nodig: degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor de drastische gevolgen van klimaatverandering moeten compensatiebetalingen doen aan landen die vaak weinig uitstoten en zwaar worden getroffen.

Na een lange strijd en veel druk van de G77-groep, die meer dan 130 armere landen omvat, werd een akkoord bereikt. De EU speelde een leidende rol. Zij eiste echter dat de financiële last van het klimaatschadefonds niet alleen bij de rijkere landen zou komen te liggen. De details over wie hoeveel betaalt moeten worden besloten door COP28 in 2023.

Overigens: Ons artikel over de verwachtingen voor COP27 vind je hier.

Fossiele brandstoffen

De COP26 van vorig jaar in Glasgow was gericht op fossiele brandstoffen en kolen in het bijzonder. Voor het eerst werd de vermindering van de afhankelijkheid van steenkool opgenomen in een internationale klimaatovereenkomst. Dit jaar was er een ontwerp dat opriep om alle soorten fossiele brandstoffen uit te bannen. Dit werd echter verworpen.

En dat is nog niet alles: vertegenwoordigers van grote olie- en gasbedrijven waren in groten getale aanwezig op COP27. De tentoonstellingsruimte werd deels gedomineerd door bedrijven wier doelstellingen in schril contrast stonden met de inhoud van de COP27-onderhandelingen. De Egyptische gastheren onderhandelden tijdens de conferentie zelfs over nieuwe gascontracten.

Als gevolg hiervan benadrukt het slotdocument dat hernieuwbare energie moet worden bevorderd, maar het bevat ook verwijzingen naar „emissiearme energie“. Dit verwijst bijvoorbeeld naar gas, dat als fossiele brandstof minder uitstoot produceert dan steenkool. De vage term biedt ook mazen in de wet voor het gebruik van andere fossiele brandstoffen, waarvan de uitstoot kan worden gecompenseerd door mechanismen voor het afvangen en opslaan van koolstof.

Milieuactivisme tijdens COP27. beeldbron: UNFCCC via Flickr, CC BY-NC-SA 2.0
Milieu-NGO's op COP27. bron: UNFCCC via Flickr, CC BY-NC-SA 2.0

1,5 graden op de COP27

Het beroemde doel van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden is ook terug te vinden in de COP27 slotverklaring van Sharm El-Sheikh. De tekst herhaalt de uitspraken uit het Glasgow Pact van 2021 om de opwarming van de aarde te beperken. Het akkoord gaat echter niet dieper dan „De 1,5C-doelstelling vereist een snelle, diepe en aanhoudende vermindering van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waardoor de wereldwijde netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 43% moet zijn verminderd ten opzichte van het niveau van 2019“.

Vorig jaar werd in Glasgow besloten tot een veel ambitieuzere aanpak van klimaatbeschermingsmaatregelen in een mitigatieprogramma. Ook hier verzetten veel rijke landen zich tegen toezeggingen. Zij drongen erop aan om klimaatbeschermingsmaatregelen facultatief te maken en af te stemmen op nationale omstandigheden. Verdere besprekingen zullen jaarlijks plaatsvinden tot 2026.

Financiering

De eerste minister van Barbados, Mia Mottley, hield een indrukwekkende toespraak in Sharm El-Sheikh. Daarin sprak ze over het verlies van mensenlevens, bestaansmiddelen en waardigheid. Ze stelde onder andere de „Bridgetown Agenda“ voor om eindelijk vooruitgang te boeken in de financiering van groene, veerkrachtige investeringen. Deze agenda stelt voor om het internationale financieringssysteem te hervormen. Volgens schattingen van het Internationaal Energieagentschap is er tot 2030 jaarlijks 4 biljoen US dollar nodig. Dit is de enige manier om ervoor te zorgen dat er tegen 2030 voldoende wordt geïnvesteerd in hernieuwbare energie om tegen 2050 een netto nul uitstoot te bereiken.

Internationale ontwikkelingsbanken zoals de Wereldbank worden hier opgeroepen om de klimaatfinanciering te verhogen en gemakkelijker toegankelijk te maken. Dit werd ook aanbevolen op de G20-top die tegelijkertijd plaatsvond, waar onder andere Duitsland en de VS voorstander waren van een hervorming van de Wereldbank. Het voorstel werd echter niet opgenomen in de slotverklaring van COP27. Het zal verder worden besproken tijdens vergaderingen van het IMF en de Wereldbank in het voorjaar.

Voor de COP is na de COP

De volgende COP vindt eind 2023 plaats in Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten. Landen moeten uiterlijk dan hun aangepaste Nationally Determined Contributions (NDC’s) indienen. De EU heeft ook beloofd om tegen die tijd de details van het geplande financiële schild voor klimaatschade uit te werken en een precies cijfer voor de beschikbare fondsen te publiceren. Onder het leiderschap van een land waarvan de economie voor 30 procent op olie is gebaseerd, kan tijdens de COP in 2023 geen officiële overstap van fossiele brandstoffen worden verwacht.

De teleurstelling rond COP27 is groot. Tegelijkertijd groeit echter het besef dat klimaatbeleid zich ook op veel andere podia afspeelt. Het maatschappelijk middenveld houdt de klimaatconferentie elk jaar nauwlettender in de gaten en eist nu van regeringen dat ze hun beloften nakomen.

Ondanks al het negatieve nieuws is er nog steeds een sprankje hoop: 10 jaar geleden lag de wereld nog op koers voor een opwarming van de aarde van 6 graden. Ongeveer vijf jaar geleden was het 3 graden. Op dit moment kunnen we een opwarming van 2,4 tot 1,8 graden verwachten. Hoewel dit nog steeds aanzienlijk meer is dan 1,5 graden, laat de herziening ook zien wat er mogelijk is. Nu moeten we met daden laten zien hoe de implementatie van klimaatconferenties eruit ziet.

Over COP28 in Dubai gesproken: Stefano Boeri presenteerde het nieuwste project tijdens COP27 in Egypte. Heeft dit eerste prototype voor de MENA-regio betrekking op duurzame stadsplanning? Twijfelachtig. Lees meer van onze collega’s bij Baumeister: Dubai Vertical Forest.

Vorig artikel

Volgend artikel

Misschien vind je het ook leuk

Nach oben scrollen